prof. dr hab. inż. January Bień

18 września 2012 roku Senat Politechniki Częstochowskiej podjął uchwałę o nadaniu prof. dr. hab. inż. Januaremu Bieniowi . wybitnemu uczonemu w dziedzinie inżynierii środowiska i byłemu rektorowi naszej Uczelni - godności i tytułu doktora honoris causa Politechniki Częstochowskiej. Ta doniosła uroczystość odbyła się 11 marca br. w Sali widowiskowej Klubu .Politechnik. w obecności władz rektorskich, Senatu i społeczności Politechniki Częstochowskiej oraz licznie przybyłych gości.

Profesor January Bień urodził się 23 stycznia 1943 r. w Dąbrowie Górniczej. Ukończył studia techniczne w Politechnice Śląskiej w Gliwicach specjalizując się w Katedrze Technologii Wody i Ścieków i w 1970 r. uzyskał dyplom mgr inż. urządzeń sanitarnych. W okresie 1970-1972 odbywał staż przemysłowy w Sosnowieckim Przedsiębiorstwie Budownictwa Przemysłowego, który pozwolił mu na praktyczne poznanie zagadnień technicznych w zakresie wodociągów i kanalizacji. W okresie asystentury współpracował m.in. przy opracowywaniu technologii oczyszczania ścieków i budowie urządzeń do oczyszczania wody i ścieków, a także osadów ściekowych. Rozprawę doktorską (1977) stanowiła synteza, mało zbadanych w literaturze zastosowań pola ultradźwiękowego w inżynierii sanitarnej. Zainteresowania procesami fizyko-chemicznymi w gospodarce osadowej spowodowały, że zajął się dalszymi badaniami nad zastosowaniem pola ultradźwiękowego w odwadnianiu osadów ściekowych, a szczególnie aspektom ich przygotowania przed odwadnianiem na urządzeniach mechanicznych. Wykonane badania posłużyły do opracowania dysertacji habilitacyjnej "Konwencjonalne i niekonwencjonalne przygotowanie osadów ściekowych do odwadniania". Kolokwium habilitacyjne odbyło się w Politechnice Warszawskiej.

 

Pracując w Politechnice Śląskiej w Gliwicach w latach 70-80 utworzył laboratorium urządzeń do odwadniania osadów ściekowych i rozwijał je aż do 1988 r. W tym roku rozpoczął pracę w Politechnice Częstochowskiej. W niej utworzył Instytut Inżynierii Środowiska na prawach wydziału, a potem Wydział Inżynierii i Ochrony Środowiska. Tam też stworzył zespół badawczy, którego był liderem i jest do dnia dzisiejszego. Wypromował 17 doktorów, których warsztatem naukowym były głównie sprawy dotyczące gospodarki osadowej w oczyszczalniach ścieków. Aktywność zawodowa skupiła się na problematyce naukowej, inżynierskiej i dydaktycznej w dziedzinie technologii wody i ścieków, a w szczególności gospodarce osadowej. W początkowym okresie pracy zawodowej, od jej rozpoczęcia do obrony doktoratu, zajmował się szeregiem problemów zawodowych, z których stopniowo wyłonił się wiodący problem zastosowania niekonwencjonalnych metod w przygotowaniu osadów do odwadniania, w tym pola ultradźwiękowego. Wykonane prace można uporządkować w następujące grupy. Pierwsza z nich stanowi grupę prac poświęconych przygotowaniu osadów do odwadniania, w tym wykorzystaniu metod fizyko-chemicznych, a szczególności pola ultradźwiękowego, druga - racjonalizacji i porządkowaniu gospodarki osadowej w oczyszczalniach ścieków, trzecia - stanowi prace z zakresu ostatecznego unieszkodliwiania osadów.

 

Na uwagę zasługują opracowania w formie ekspertyz i opinii dla potrzeb oczyszczalni ścieków, które umożliwiają w sposób racjonalny prowadzenie gospodarki osadowej. Wykonane opinie i ekspertyzy dotyczyły poprawy pracy węzłów osadowych, w tym tak ważnego zagadnienia jakim jest przygotowanie osadów do odwadniania. Wymienione prace dotyczyły nie tylko kondycjonowania osadów przy pomocy reagentów chemicznych. W pracach tych starano się poświęcić więcej uwagi takim procesom przygotowania osadów jak: stabilizacja tlenowa i beztlenowa. Wyniki tych badań znalazły zastosowanie w poprawie pracy istniejących oczyszczalni ścieków, jak również w opracowywanych koncepcjach i projektach technicznych.

 

W publikacjach książkowych oraz licznych artykułach w czasopismach i referatach konferencyjnych prof. Bień proponuje odejście od tradycyjnej praktyki przygotowania osadów ściekowych do odwadniania na rzecz stosowania metod fizycznych w tym pola ultradźwiękowego. Książka "Osady ściekowe - teoria i praktyka" (trzy wydania) jest wciąż jedyną polskojęzyczną pozycją dającą podstawy do analizy procesów rozdzielczych prowadzonych przy pomocy związków wielkocząsteczkowych wbudowanych w układ fizyko-chemicznych przy wyraźnym działaniu pola ultradźwiękowego oraz przeróbki osadów ściekowych. Książka ta w piśmiennictwie krajowym jest unikalna i daje początek podstaw w zakresie gospodarki osadami ściekowymi oraz kierunków naprawczych dla środowiska zdegradowanego.

 

Wyniki prac własnych i zespołu profesora stały się podstawą ponad 360 publikacji zamieszczonych w dużej części w renomowanych periodykach zagranicznych takich jak: Water Science & Technology, Ultrasonics, Acustica, Filtration and Seperation, Drying Technology, Journal of Environmental Science And Health, Polish Journal of Environmental Studies, Environmental Engineering, Archiwum Combustion, Civil and Environmental Engineering Reports oraz czołowych czasopismach krajowych: Archiwum Ochrony Środowiska, Monografie KIŚ, Inżynieria i Ochrona Środowiska, Environment Protection Engineering. Były też reprezentowane przez profesora na międzynarodowych imprezach i konferencjach.

 

W ponad 40 letniej działalności dydaktycznej profesora znajdują się wszystkie formy oraz rodzaje zajęć mieszczących się w szeroko rozumianej inżynierii środowiska. Jako asystent prowadził ćwiczenia audytoryjne z mechaniki cieczy i gazów a z wodociągów i kanalizacji oraz urządzeń do uzdatniania wody i oczyszczania ścieków zajęcia projektowe. Jako adiunkt prowadził wykłady z materiałoznawstwa instalacyjnego, wodociągów i kanalizacji a także urządzeń do uzdatniania wody i oczyszczania ścieków. W późniejszym okresie prowadził wykłady z zagadnień ochrony środowiska, oceny oddziaływania na środowisko a w ostatnim okresie wykłady specjalistyczne z gospodarki osadami ściekowymi w zakresie technologii ich unieszkodliwiania a także urządzeń do ostatecznego ich zagospodarowania. Prowadził różne zajęcia na studiach podyplomowych z zakresu odnowy wód i gospodarki odpadami. Był opiekunem ponad 500 prac dyplomowych magisterskich i inżynierskich.

 

Prof. January Bień piastował i ciągle pełni liczne i odpowiedzialne, czy wręcz kluczowe stanowiska w organizacji nauki i dydaktyki, zarówno w uczelniach, jak w skali ogólnopolskiej. Był w Politechnice Częstochowskiej kierownikiem zakładu a później dyrektorem Instytutu Inżynierii Środowiska, który utworzył i jest nim nadal, prodziekanem Wydziału Budownictwa i Inżynierii Środowiska 1992 -1995. Prorektorem ds. Nauki w latach 1996-2002 a w latach 2005-2008 Rektorem Uczelni. W latach 2001-2005 był wiceprzewodniczącym a następnie przewodniczącym Senackiej Komisji Ochrony Środowiska (Senat V kadencji RP). Od 1998 roku jest redaktorem kwartalnika Inżynieria i Ochrona Środowiska. W czasie dwuletniego wyjazdu do Iraku (1982-1984) był organizatorem i koordynatorem prac w oczyszczalniach ścieków Bagdadu i Kerbali. A w latach 1989-1991 przebywał na stażach przemysłowych w Niemczech zajmując się projektowaniem instalacji sanitarnych oraz nadzorem nad ich wykonaniem. Od początku swej pracy w Politechnice Częstochowskiej zajmował się propagowaniem doświadczeń w pracy gospodarką osadami ściekowymi, wiążące naukowców z praktykami. Od 1993 r. jest organizatorem międzynarodowych i ogólnopolskich konferencji naukowych z zakresu gospodarki osadami ściekowymi.

 

Z najważniejszych krajowych funkcji profesora należy wymienić wiceprzewodniczącego i przewodniczącego Senackiej Komisji Ochrony Środowiska (2001-2005 - Senat RP), wiceprzewodniczący Państwowej Rady Ochrony Środowiska (2003-2005), Przewodniczący Rady Naukowej Barowent - (1997-2001), członek Komitetu Inżynierii Środowiska PAN (od 2003 - nadal) członek Krajowej Rady Gospodarki Wodnej od 2011 r. Profesor Bień pełnił też ważne funkcje w koordynacji badań naukowych w skali krajowej. Był członkiem zespołów inżynierii środowiska Komitetu Badań Naukowych ds. oceny projektów badawczych. Kilkakrotnie w latach 2003-2010 koordynował i kierował kilkoma projektami badawczymi i rozwojowymi.

 

Niektóre z ważniejszych dokonań i pozycji dokumentujących autorytet naukowy to powołanie do Komitetu Inżynierii Lądowej PAN (1999-2002) a aktualnie do Komitetu Inżynierii Środowiska, a także w latach 1999-2002, 2003-2006 pełnienie funkcji przewodniczącego Wojewódzkiej Komisji do spraw ocen oddziaływania na środowisko (2001-2005) do rady Fundacji "EKOFUNDUSZ" (2003-2006), przewodniczącego podzespołu Rady Doradców ds. gospodarki wodnej Ministra Środowiska (2003-2004) członka Komisji konkursu dla dziennikarzy i redakcji o nagrodę Ministra Środowiska (2004) członka Rady Naukowej w Instytucie Podstaw Inżynierii Środowiska PAN w Zabrzu (2007-2010) eksperta do Komisji Oceny Projektów w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego (2007-2013) członka Krajowej Rady Gospodarki Wodnej (2011-2015) członka Komisji Ochrony Środowiska i Utylizacji Odpadów oddziału PAN w Katowicach (2011-2014).

 

Profesor January Bień otrzymał liczne odznaczenia państwowe (Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, medal Edukacji Narodowej) oraz resortu (zasłużony dla Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej PZiTS i lokalne (zasłużony dla rozwoju województwa śląskiego).

Profesor January Bień zmarł 25 sierpnia 2021 r.